Πλησιάζουμε προς το 2022 και η πικρή εμπειρία των γυναικοκτονιών (femicides) στην Ελλάδα αλλά και παγκόσμια, έχει γεμίσει με ερωτηματικά την ίδια την ύπαρξή μας,ως γυναίκες. Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τι έφταιξε, κάνουμε εικασίες, μιλούμε για τα "αμπαροκλειδώματα" της πανδημίας και πόσο αυτά μπορεί να συνετέλεσαν στα εγκλήματα που διαπράχθηκαν, αλλά οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Θα προσπαθήσω σήμερα να δώσω μερικές οδούς έρευνας για το θέμα, αλλά τα συμπεράσματα είναι δικά σου, όπως επίσης και η ευθύνη σου απέναντι στην "άλλη" γυναίκα, φίλη, συγγενή ή άγνωστη-δεν έχει σημασία- για την συμμετοχή σου στην πιθανή διάσωσή της. Εννιά στις δέκα φορές, όπως βλέπουμε από τις μαρτυρίες, όλοι κάτι γνώριζαν για τον θύτη, αλλά ΚΑΝΕΙΣ δεν βοήθησε το θύμα.
Σύμφωνα με το άρθρο του Guardian, που μπορείς να διαβάσεις εδώ: https://www.theguardian.com/society/2021/oct/02/the-81-women-killed-in-28-weeks μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο μέσα σε 28(!!!) μόλις εβδομάδες 81 γυναίκες έχασαν τη ζωή τους. Δυστυχώς,θεωρείται ότι σκοτώθηκαν από άνδρες, που είτε γνώριζαν είτε όχι. Εδώ θα ασχοληθούμε όμως με τις γυναικοκτονίες που διαπράχθηκαν από συντρόφους ή συζύγους, ή πρώην συζύγους, επειδή το φαινόμενο που "χτύπησε" και την Ελλάδα αυτούς σκιαγραφεί.
Παραθέτω μόνο γεγονότα παρακάτω, σχετικά με την παγκόσμια εικόνα γυναικοκτονιών για το 2020:
47.000 γυναίκες σκοτώθηκαν σε παγκόσμια κλίμακα από το σύντροφο, ή το σύζυγο, ή συγγενή τους
18.600 γυναίκες σκοτώθηκαν στην Ασία
80% των δραστων όλων των δολοφονιών παγκοσμίως, ήταν άνδρες ή αγόρια
σε πλειοψηφία, η πανδημία φαίνεται να επηρεάζει τις δολοφονίες περισσότερο στη Δυτική Ευρώπη, παρά στην Ανατολική, ενώ η Βόρεια Αμερική παρουσιάζει την μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με την Ανατολική.
οι περισσότερες γυναίκες δολοφονήθηκαν με όπλα που υπήρχαν στα σπίτια
Για τα έτη 2019-2020 είχαμε 39 γυναικοκτονίες στην Ελλάδα, ενώ το 2021, 17 ανάλογα τραγικά περιστατικά συγκλόνισαν το πανελλήνιο, με τη δολοφονία μιας νεαρής κοπέλας στα Γλυκά Νερά, να ξεσηκώνει θύελλα αντιδράσεων και τους δημοσιογράφους να προσπαθούν να κάνουν ανάλυση του ψυχολογικού προφίλ του δράστη συζύγου της, με τρόπο που κάθε άλλο παρά αρμόζει στην σοβαρότητα μιας τέτοιας κατάστασης. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία, οι δράστες ενήργησαν εν βρασμώ ψυχής, όπως οι ίδιοι ομολογούν, δηλώνοντας ότι είτε είχαν εγκαταληφθεί από τις συζύγους τους, πράγμα που δεν "χώνεψαν ποτέ", είτε γιατί απλά ήρθαν σε ρήξη με φραστικές αντιπαραθέσεις που ωστόσο κατέληξαν σε έγκλημα.
Πολλές απόψεις συγκλίνουν στο γεγονός της αντιμετώπισης των γυναικών από το άλλο φύλο ως "κατωτέρου όντος" και παραθέτουν επίσης δολοφονίες με καθαρά ρατσιστικό χαρακτήρα. Άλλες πάλι, ρίχνουν το ανάθεμα στην συμβίωση σε καιρό πανδημίας, όπου αναδείχθηκαν προβλήματα στα ζευγάρια που προηγουμένως δεν είχαν ανιχνευθεί. Οι επιστήμονες του τομέα ανθρωποκτονιών, ωστόσο, δείχνουν μπερδεμένοι. Τα συμπεράσματα δεν μπορούν να είναι ακριβή, λένε.
Περιγράφοντας τους άνδρες που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, οι μελετητές Rebecca and Russell Dobash εξηγούν "Πολλοί ήταν προβληματικοί ως παιδιά και ενήλικες, άλλοι είχαν προβλήματα με το αλκοόλ και ήταν άνεργοι. Υπήρχε όμως ένα ποσοστό που δεν είχε καταδίκες ή προβλήματα με το αλκοόλ και απασχολούνταν τακτικά. Διαπιστώθηκε ότι σε 62 περιπτώσεις υπήρξε επίσης παράπλευρος φόνος, όπου παιδιά ή «προστάτες», όπως φίλοι , συγγενείς, νέοι σύντροφοι ή σύζυγοι θα σκοτώνονταν – ένα σημάδι του πόσο κτητικοί θα γίνονταν αυτοί οι άντρες απέναντι στο θύμα τους."
Ο Χρήστος Λιάπης, ψυχίατρος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ υποστηρίζει ότι οι δράστες τέτοιων εγκλημάτων είναι άτομα χειριστικά,που στον πυρήνα της προσωπικότητάς τους υπάρχει ανασφάλεια, την οποία θέλουν να καλύψουν χειριζόμενα τους άλλους, χωρίς να μπαίνουν στην υγιή διαπραγμάτευση που εμπεριέχει κάθε ανθρώπινη σχέση, στην υγιή υποχώρηση και αλληλοπεριχώρηση. «Κύριο χαρακτηριστικό τους", επισημαίνει, "είναι το πρόβλημα στην ανάπτυξη σχέσεων με άλλους ανθρώπους, γεγονός που στη βάση του κρύβει πρόβλημα με τον ίδιο τον εαυτό τους".
Βαδίζοντας σε ένα πολύ σκοτεινό μονοπάτι, αυτό που οδηγεί μέσα στον ψυχισμό ενός γυναικοκτόνου, που κάλλιστα μπορεί να είναι και εν δυνάμει δράστης μαζικών ανθρωποκτονιών βάσει μελετών, μπορεί άραγε να οδηγηθούμε στο αινιγματικό γονίδιο του πολεμιστή, ή "warrior gene", ή Monoamine oxidase A gene (MAOA); Το γονίδιο της μονοαμινοξειδάσης Α (MAOA) έχει κερδίσει το ψευδώνυμο «γονίδιο πολεμιστή» (όχι δεν είναι τιμητικός ο τίτλος) επειδή έχει συνδεθεί με την επιθετικότητα σε μελέτες παρατήρησης και έρευνας. Ωστόσο, καμία ελεγχόμενη πειραματική μελέτη δεν έχει ελέγξει εάν το γονίδιο του πολεμιστή πράγματι οδηγεί σε συμπεριφορικές εκδηλώσεις αυτών των τάσεων. Η μονοαμινοξειδάση Α είναι ένα ένζυμο που διασπά σημαντικούς νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένης της ντοπαμίνης (έλλειψή της προκαλεί την Νόσο του Πάρκινσον, σχιζοφρένεια και σύνδρομο ελλειματικής προσοχής), της νορεπινεφρίνης (καταστέλλει το σοκ) και της σεροτονίνης (έλλειψή της οδηγεί σε κατάθλιψη). Το ένζυμο ρυθμίζεται από το γονίδιο της μονοαμινοξειδάσης Α (ΜΑΟΑ). Οι άνθρωποι έχουν διάφορες μορφές του γονιδίου, με αποτέλεσμα διαφορετικά επίπεδα ενζυματικής δραστηριότητας. Τα άτομα με τη μορφή χαμηλής δραστηριότητας (MAOA-L) παράγουν λιγότερο από το ένζυμο, ενώ η μορφή υψηλής δραστηριότητας (MAOA-H) παράγει περισσότερο από το ένζυμο. Αρκετές μελέτες έχουν βρει μια συσχέτιση μεταξύ της μορφής χαμηλής δραστηριότητας του ΜΑΟΑ και της επιθετικότητας σε μελέτες παρατήρησης και έρευνας. Μόνο περίπου το ένα τρίτο των ανθρώπων στους δυτικούς πληθυσμούς έχουν τη μορφή χαμηλής δραστηριότητας του ΜΑΟΑ. Συγκριτικά, ο ΜΑΟΑ χαμηλής δραστηριότητας έχει αναφερθεί ότι είναι πολύ πιο συχνός (πλησιάζει τα δύο τρίτα των ανθρώπων) σε ορισμένους πληθυσμούς που είχαν ιστορικό πολέμου. Αυτό οδήγησε σε μια διαμάχη σχετικά με την ονομασία του ΜΑΟΑ ως «γονίδιο πολεμιστή». Σε αυτό το βίντεο από το BBC, θα βρείς πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με αυτό το παράξενο γονίδιο. https://www.bbc.com/reel/video/p09syvpv/can-the-warrior-gene-make-you-violent-
Προφανώς, οι ίδιοι οι επιστήμονες του τομέα ανθρωποκτονιών, προβληματίζονται προκειμένου να εξηγήσουν τα κίνητρα ενός εγκληματία και για τον λόγο αυτό και ελλείψει διεξοδικών μελετών και ασφαλών συμπερασμάτων, δυσκολεύονται να μιλήσουν για την γονιδιακή κληρονομιά και μιλούν περί κτητικότητας, έλλειψης ενσυναίσθησης και προβληματικών παιδικών χρόνων. Παράγοντες όμως, που δεν οδηγούν απαραίτητα στη διαμόρφωση εγκληματικών προσωπικοτήτων. Μπορεί και να υπάρχει ένα συνοθύλευμα παραγόντων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην γυναικοκτονία και εδώ μπορεί να υφίσταται και ενδεχόμενη σεξουαλική καταπίεση του άνδρα μέσα από την ίδια του την οικογένεια (βλ. Βίλχελμ Ράιχ https://orgonomy.org.gr/index.php/orgonomia/koinoniki-orgonomia/oi-theories-tou-vilxelm-raix-gia-ti-seksoualikotita )
Το μεγάλο ερωτηματικό είναι πώς θα περιορίσουμε τη δράση αυτών των προβληματικών ανθρώπων, προκειμένου να μειώσουμε την εγκληματικότητα κατά των γυναικών. Στην πράξη αυτό θα σήμαινε πως η κάθε γυναίκα που γνωρίζει έναν άνδρα πρέπει να τον περνά από ψυχανάλυση, ή να ψάξει το γενεαλογικό του δένδρο και τα γονίδιά του; Είναι ανεφάρμοστο κάτι τέτοιο και στην αρχή των σχέσεων ούτε καν συζητήσιμο. Το "τέρας" μπορεί να κοιμάται για χρόνια, κουλουριασμένο στα άδυτα της ψυχής ενός μελλοντικού γυναικοκτόνου. Δυστυχώς, φανερώνεται κατόπιν των ειδεχθών πράξεών του. Φαίνεται πως το μόνο που μπορεί να κάνει μια γυναίκα είναι να παρατηρήσει τη συμπεριφορά και δράση του συντρόφου, ή συζύγου ιδιαίτερα κάτω από πιεστικές συνθήκες και αν διακρίνει επαναλαμβανόμενη βιαιότητα, ακόμη και μικρής κλίμακας, (λεκτικές επιθέσεις, επίδειξη δύναμης σε αντικείμενα κλπ) να απομακρυνθεί από το άτομο. Αδυνατώ να πιστέψω ότι ένας μελλοντικός εγκληματίας δεν δίνει κάποια ελάχιστα πρώϊμα δείγματα της επιθετικότητάς του. Συνηθίσαμε να δικαιολογούμε πρόσωπα και καταστάσεις εξαιτίας των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών, όμως διακινδυνεύσαμε και διακινδυνεύουμε έτσι ανθρώπινες ζωές. Η πολιτεία θα πρέπει να ευαισθητοποιηθεί περισσότερο και να λάβει πιο δραστικά μέτρα όταν λαμβάνει ειδοποιήσεις γυναικών που διατρέχουν κίνδυνο και να εντάξει και την αστυνομία στην προσπάθεια καταπολέμησης των γυναικοκτονιών με ειδική εκπαίδευση. Το διαδίκτυο και τα social media μπορούν να χρησιμοποιηθούν-επιτέλους- πιο δραστικά για αυτό τον σκοπό. Συγγενείς και φίλοι, επίσης, θα μπορούσαν να βοηθήσουν όχι αποκρύπτοντας γεγονότα λόγω της "κοινωνικής κατακραυγής", αλλά αποκαλύπτοντάς τα σε ευρύτερο κύκλο. Όσο πιο προετοιμασμένοι είμαστε, τόσο πιο ασφαλείς γινόμαστε. Και πάνω από όλα, οι γυναίκες πρέπει να αρχίσουν να μιλάνε για ό,τι τους συμβαίνει. Να αντιδρούν, όχι με τρόπο που μπορεί να αυξήσει την επιθετικότητα του... αρσενικού, με κίνδυνο απώλειας ψυχικής και σωματικής υγείας τους, αλλά μέσω καταγγελιών και προσφυγής σε νόμιμα μέσα. Διαφορετικά, ποιά η αναγκαιότητα ύπαρξής τους;;;
Μέγιστο καθήκον της πολιτείας, επίσης, που οφείλει να συνδράμει στο έργο της καταπολέμησης της γυναικοκτονίας, είναι η έρευνα και η πληροφόρηση αλλά και η παραδειγματική τιμωρία των δραστών, με ανάλογες ποινές, ώστε να αναχαιτιστεί η εμπιστοσύνη των δραστών σε μια "ελαστική δικαιοσύνη" που θα τους επιτρέψει να βγούν από τις φυλακές σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, ώστε να κάνουν τα ίδια, στα επόμενα θύματά τους. Τέλος, είναι πλέον απαράδεκτο στην εποχή μας, να δικαιολογούμε -τρόπον τινά- τους γυναικοκτόνους, χρησιμοποιώντας όρους όπως "έγκλημα πάθους", "έγκλημα ζήλειας" και "έγκλημα αγάπης", διότι έτσι προωθούμε τη συνέχιση και όχι την πάταξη των εγκλημάτων τους.
Πηγές
https://www.star.gr/eidiseis/ellada/557888/gynaikoktonia-ellada-2021-ta-17-egklhmata-poy-sygklonisan